(ფრაგმენტები ბიოგრაფიისთვის)
გრიგოლ რობაქიძე. აქვს თავის ფანტასმაგორია და მისტიკა დიდების. ვილიე დ’ელილ ადანმა დასწერა „დიდების მაშინა“. საქართველოში გრიგოლ რობაქიძემ გაანათა ამ ფოსფორით. გადაკარგული უცხოეთში ქართველები, თვითონ უცხოელებიც და გამურული მუშაობით ასოთამწყობნიც მიაჩერდებიან მის რომაულ პროფილს. არ ყოფილა შემთხვევა, ვინმეს რობაქიძე არ შეემჩნია, არ ეცნო და არ გახარებოდა მისი შეხედვა. გრიგოლ რობაქიძეს სტამბაში მიაქვს თავის ლექსები პერგამენტზე დაწერილი – ასე სწერდენ ძველი ქართველები, რომელთა ხელნაწერიც უფრო გამძლები გამოდგა, ვიდრე ბევრი დაბეჭდილი წიგნები. მაგრამ მისთვის კორექტურის შეცდომა საბედისწეროა. არ დაბეჭდილა არც ერთი მისი ლექსი, რომ არ გამოჩნდეს ეს ჭინკა.
ერთხელ სანდრო ცირეკიძემ „ანტოლოგიის“ თვითეულ დაბეჭდილ წიგნში თავის ხელით გაასწორა ერთი შეცდომა გ. რობაქიძის ლექსის „პანი“. სულ რამდენიმე თვის წინათ თვითონ გრიგოლ რობაქიძემ თავის ხელითვე გაასწორა „ბარრიკადში“ პაოლო იაშვილის ლექსის „არტურ რემბოს“ ერთი შეცდომა. მაშინ ეს ნომერი ათასსზე მეტი დაიბეჭდა. ორი ახალგაზდა სტუდენტი, რომელნიც შედიოდენ ამ საქმეში, გაკვირვებული უყურებდენ მის მუშაობას.
სტამბაში ბეჭდვის დროს ასოთ-ამწყობნი ორ საქმეს აკეთებენ: უსმენენ გრიგოლ რობაქიძეს და აწყობენ შრიფტს.
ერთად-ერთი შემთხვევაა, ალბათ, როცა ამ დაწყევლილ პროფესიის ხალხს უყვართ თავის ხელობა.
პაოლო იაშვილი. იგივე „მაშინა დიდების“. არ ყოფილა არც ერთი სტამბის პატრონი ან ასოთ-ამწყობი, რომელიც მას პირადათ არ იცნობდეს. პირველ შესვლისთანავე გაღიმება – და ამუშავდება რეჟისურა. ყოველი სიტყვა დაპირებაა და არავის ეეჭვება მისი ასრულება. ასოთ-ამწყობებს უკვირთ, რომ ის მთვრალი არ არის – მაგრამ იციან მალე ერთად დათვრებიან. პაოლო იაშვილს არ დაუწერია არც ერთი ლექსი, რომელიც ან სტამბაში არ დაეწერა – ან ხელმეორედ არ გაესწორებია. სტამბაში დაწერილ ლექსებში ჯერჯერობით პირველობა მაინც ერთ ლექსს რჩება „ფარშავანგები ქალაქში“. არის ბედნიერი ადამიანი, რომელსაც ეს შეუძლია. პაოლო იაშვილი პირველათ სტამბაში მიხვდება, რომ საჭიროა ლექსის წერა. რასაკვირველია, ისეთი ლექსის, რომელსაც ის დაბეჭდავს და არა იმ ექსპრომტების, რომლითაც ის ყველა საღამოებზე აპურებს ფილისტერულ საზოგადოებას.
მხოლოდ უახლოესმა მეგობრებმა იციან, როგორ აფასებს პაოლო იაშვილი პოეტის სახელს, როცა მას სტამბაში ხედავენ. ის უკვირდება ყოველ სტრიქონის გამართვას. პირის სახე და ხელები გამურული აქვს. ის ერთ და იმავე დროს ასოთ ამწყობსაც ეხმარება, მაშინისტსაც და მეტრანპაჟსაც. და ყველას საქმიანად. დაბეჭდვის შემდეგ მისთვის დაბეჭდილი არ არსებობს.
ვალერიან გაფრინდაშვილი. ვალერიან გაფრინდაშვილმა სრულიათ მოულოდნელათ დაიწყო რედაქტორობა. ალიონზე მთიან ტყეებიდან გადმოვარდებიან „მეოცნებე ნიამორები“, და ტფილისში გამოჩნდება თეთრ ყდიანი წიგნები. მისი ენერგიული სახე, რომელიც მისმა მეგობარმა ახალ მოსეს სახეს შეადარა, ყველას აჯერებს გაფრინდაშვილის საქმიანობაში. ამ პოეტს ჯერ არავინ შეხვედრია, რომ განშორების დროს აღტაცებით არ ექოს მისი სინაზე და მჭრელი ჭკუა.
ჩემთვის პრობლემაა, თავის ნახევრათ დაბმული ენით როგორ ელაპარაკება ის ასოთ-ამწყობებს – რომელთა ჯიუტობაც ასე ცნობილია პოეტებში – მაგრამ ყოველთვის აშკარათ გამარჯვებულია პოეტი.
სწერს ნერვიულ ხელით, როგორც ბავში. ამას მანიფესტის კარაკული ეწოდება. არა მარტო კორექტურის გულისხმობით, მას ეკუთვნის ერთი ფრანგი პოეტის ეპიტეტი: შეუცდომელი.
სანდრო ცირეკიძე. დარჩება ალბათ საქართველოში პოეტის და გამომცემელის სახელი – ყველაზე უფრო მის მეგობრებში. ჩვენმა დრომ ბევრი გამომცემელი გაამდიდრა. სანდრო ცირეკიძეს შეუძლია გაიმეოროს დორიან გრეიდან – ანტრეპრენიორის სიტყვები:
– მთელი სიცოცხლე იშრომო გამდიდრებისთვის, რომ უეცრად გაკოტრდე შექსპირზე.
შექსპირის მაგიერობას, რასაკვირველია, პოეზია გასწევს.
კოლაუ ნადირაძე. „ცხოვრება ჯიბეებში ხელებ-ჩაწყობილი“ – უკეთესი ავტოპორტრეტია. მე არ ვიცი, როდის იცლის კოლაუ ნადირაძე სტამბაში შესასვლელათ. მაგრამ ამ დაუდევარმა პოეტმა მაინც მოასწრო წიგნის გამოცემა. მისი „ბალდახინი“ კათოლიკური სიმტკიცით არის გამოჭედილი (არის პოეტის სისხლში მართლა კათოლიკური). პირველ შეხედვისთანავე შეატყობს ყველა, რომ შეიძლება მას უმიზეზოთ ვინმე შემოელახოს. ამას, ალბათ, სტამბაშიც ხვდებიან.
ნიკოლო მიწიშვილი. როგორც ჭინკა გამოჩნდება მოულოდნელათ: რედაქტორი ცხრა ალაგას და უფრო მეტ ალაგას მდივანი. პირველ შეხედვისთანავე ენდობიან – ისეთი სპეტაკი ხალხიც, როგორც სტამბის პატრონებია. გიპერბოლებში არ ჩამორჩება ტიციან ტაბიძეს. მის ამხანაგებს არ გაუკვირდებათ, რომ ერთ დღეს ნ. მიწიშვილმა ისინი საკუთრათ შეძენილ სტამბაში შეიყვანოს.
ტიციან ტაბიძე. როცა სხვებთან არის, ნაკლებათ ლაპარაკობს, სხვისი იმედი აქვს, განსაკუთრებით თუ მთვრალი არ არის. როცა მარტო დარჩება, ერთად ერთი იარაღია – გიპერბოლა. მესამედიც რომ ვინმემ დაუჯეროს, საქმე გაკეთებულია. უნდოდა, როგორც ლეკონტ დე ლილს, შეუძლებლათ გაეხადა სალიტერატურო განყოფილების წარმოება, მაგრამ ყოველდღე აპირებს კომპრომისებზე წასვლას ახალგაზრდა პოეტებთან. თავის დღეში არც ლექსებში და წერილებში ნიშნები არ დაუსვამს და გულში ახარებს ყველა კორეკტურის შეცდომა (თუმცა ხანდისხან მეგობრებს უმალავს). თავის გამართლება ბევრია: სულ ერთია, მაინც ვერავინ გაიგებს და ამას გარდა გადავარდნაც საჭიროა. შეიძლებოდა კიდევ მიმატება, მაგრამ შეიძლება ამან ავნოს მის რედაქტორობის სახელს.
ვარამ გაგელი (ტიციან ტაბიძე)
ჟურნალი „მეოცნებე ნიამორები“, №6