რო­მა­ნი

მოს­წყინ­და პე­ი­ზა­ჟი ბა­ლახ­ვ­ნის ქუ­ჩის: სა­მი­კიტ­ნო, გაყ­ვით­ლე­ბუ­ლი ხე­ე­ბი, მტვე­რი. უსაქ­მო ქა­რი აფ­რი­ა­ლებს ყურ­ძ­ნით დას­ვ­რილ ქა­ღალ­დებს.

აგონ­დე­ბა რუ­სე­თი: დი­დი ქა­ლა­ქის ხმა­უ­რი. სა­კონ­ცერ­ტო დარ­ბა­ზი. ამ­ხა­ნა­გე­ბი. სა­მო­ვარ­თან ოცნე­ბა სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ზე, ქუ­თა­ის­ზე. გრძე­ლი გზა. ჩქა­რი მა­ტა­რე­ბე­ლი. ჯერ იალ­ბუ­ზი. მერ­მეთ კას­პი­ის ზღვა. მე­ლო­ტი ბა­ქო. გო­რის ატ­მე­ბი. რი­ო­ნის ტყე – ხუ­თი წლის უნა­ხა­ვი. ბალ­და­ხი­ნი­ვით ნე­ლი მა­ტა­რე­ბე­ლი. დი­დი გზა დარ­ჩა რი­ონ­ში. გა­მოჩ­ნ­და ბაგ­რა­ტის ტაძ­რის ჩონ­ჩხი. ბო­ლოს ქუ­თა­ი­სი: ცოცხ­ლე­ბის სა­საფ­ლაო – ჩუ­მი, ნე­ლი, უდარ­დე­ლი. არ­ღა­ნი. აპა­ტია. შემ­თხ­ვე­ვი­თი ნაც­ნო­ბე­ბის ნე­ლი­ნელ ჩა­მო­შო­რე­ბა. კარ­ჩა­კე­ტი­ლო­ბა. ცა­რი­ე­ლი იყო წლე­ბი. არა­ვინ ახ­სოვს, რომ მო­ე­ლან­დოს.

სცვი­ვი­ან ფოთ­ლე­ბი უიმე­დოთ. ეფე­რე­ბი­ან ფან­ჯა­რას. მიყ­ვე­ბი­ან ქარს.

წყა­რო­დან ადი­ო­და აღ­მარ­თ­ზე. და­ი­ღა­ლა. კენ­ჭი მოხ­ვ­და ქუდ­ზე. გუ­ლი მო­უ­ვი­და. აიხე­და: ცი­ხის ყო­რე­ზე გად­მომ­ჯ­და­რა ქა­ლი და კენ­ჭებს ათა­მა­შებს.

აუჩ­ქა­რა. ავი­და. შე­ამ­ჩ­ნია თეთ­რი თი­თე­ბი. გულ­ში სარ­კ­მე­ლი გა­ი­ღო. გრძნო­ბა გა­ი­შა­ლა. გა­მოჩ­ნ­და გე­ლა­თი, რი­ო­ნის ჭა­ლა, აჭა­რის მთე­ბი.

ქვა­ზე ჩა­მოჯ­და შო­რი ახ­ლო. ნატ­რობს ქა­ლის გა­მო­ხედ­ვას. გა­მო­ი­ხე­და: ქე­რა თმა და ამ ცა­სა­ვით ლურ­ჯი თვა­ლე­ბი. სი­ხა­რუ­ლით თა­ვის ხელს აკო­ცა.

ქა­ლი ნან­გ­რე­ვე­ბის­კენ წა­ვი­და. უნე­ბუ­რათ უკან გაჰ­ყ­ვა. შე­ვი­დენ ტა­ძარ­ში. ხავ­სი­ა­ნი ქვე­ბი პა­ტი­ვით ხვდე­ბო­დენ ახალ დე­დო­ფალს. უნე­ბუ­რათ ქუ­დი მო­ი­ხა­და.

გა­ხუ­ნე­ბუ­ლი ბე­რი თა­ვი­სე­ბუ­რად უხ­ს­ნი­და ამა­ყი კედ­ლე­ბის ის­ტო­რი­ას. ნე­ლი­ნელ ბინ­დ­ში იკარ­გე­ბი­ან სუ­რო­ე­ბი და მერ­ცხ­ლის ბუ­დე­ე­ბი.

ქალ­მა სა­ათს და­ხე­და, ტუჩ­ზე იკ­ბი­ნა და ჩქა­რი ნა­ბი­ჯით გა­ვი­და ტაძ­რი­დან. ამან ბერს ფუ­ლი აჩუ­ქა. გა­მო­ვი­და: ქა­ლი აღარ იყო.

მთე­ლი ღა­მე არ და­უ­ძი­ნია. ფიქ­რობ­და სა­ბე­დის­წე­რო კენ­ჭ­ზე. იხ­სე­ნებ­და კა­ბის ფერს. სა­ბან­ში ვერ ის­ვე­ნებ­და.

სა­დი­ლობს. ზა­რი ნერ­ვი­უ­ლი, სხვა­ნა­ი­რი. სარ­კ­მელ­ში გა­ი­ხე­და და გუ­ლი აუთა­მაშ­და: კა­რებ­თან  შე­წუ­ხე­ბუ­ლი სა­ხით იდ­გა და რეკ­და ის ქა­ლი. აჩ­ქარ­და. სა­ვარ­ძ­ლებს ბუ­დე­ე­ბი გა­და­აძ­რო და გა­ათ­ბო ჰა­ე­რი ხა­ვერ­დის ფე­რებ­მა. და­ვიწყე­ბუ­ლი ყელ­სახ­ვე­ვი გა­მო­ის­კ­ვ­ნა სარ­კის წინ. თმა გა­ის­წო­რა და ფრთხი­ლად გა­უ­ღო კა­რი ძვირ­ფას სტუ­მარს.

აზი­ე­ლი მო­ნის მო­რი­დე­ბით ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და ბედ­ნი­ე­რი ამაყს, უსიტყ­ვოს, უც­ნობს. წა­ვი­და აბ­რე­შუ­მის შრი­ა­ლით.

გა­ღი­მე­ბუ­ლი თვა­ლე­ბით აშ­ტერ­დე­ბო­და ქა­ლის ფე­ხის ნაკ­ვა­ლევს. პა­ცი­ენ­ტებს აკ­ვირ­ვებ­და მი­სი სადღე­სას­წა­უ­ლო ფე­რი და ზრდი­ლო­ბა.

გა­ი­ა­რა ზამ­თარ­მა თოვ­ლით და მარ­ხი­ლე­ბით. გაშ­რა მარ­ტის ტა­ლა­ხე­ბი. და­ცა­ლი­ერ­და თე­ატ­რი, კლუ­ბი, ამ­წ­ვან­და სა­ფიჩხია და ქა­ლა­ქის ბაღ­ში გა­მო­ე­ფი­ნენ გა­და­სუ­ლი მო­დე­ბით. იარა ყველ­გან. ვე­ღარ ნა­ხა.

გა­და­ეჩ­ვია ყელ­სახ­ვე­ვის ლა­მა­ზათ გა­მოს­კ­ვ­ნას. თი­თებს აღარ ილა­მა­ზებს. მი­ა­ტო­ვა სა­ღა­მო­ე­ბი, თე­ატ­რი. აღარ იპარ­სავს წვერს ყო­ველ­თ­ვის.

ჩა­ი­კე­ტა ოთხ ოთახ­ში. მარ­ტო პა­რას­კე­ო­ბით გა­მო­დის მწვა­ნე ბა­ზარ­ში და ყა­ფან­ზე. თვი­თონ ამ­ზა­დებს თა­ვის სა­დი­ლებს: მო­სამ­სა­ხუ­რეს ვე­ღარ ჰგუ­ობს.

ოთა­ხე­ბი არ იხ­ვე­ტე­ბა. მტვე­რით იფა­რე­ბა სა­ვარ­ძ­ლე­ბი, მა­გი­დე­ბი, ჩარ­ჩო­ე­ბი. იძი­ნე­ბენ ოთა­ხე­ბი და ნაც­რის­ფერ­დე­ბი­ან.

გა­ბურ­ძ­გ­ვ­ნი­ლი და­დის კა­ბი­ნე­ტი­დან სა­წოლ ოთახ­ში, იქი­დან  სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში. ეში­ნია მარ­ტო­ო­ბის და უხა­რია ცეცხ­ლის დან­თე­ბა. ადა­მი­ა­ნე­ბი არ უყ­ვარს, აღარც გა­ზე­თე­ბი.

გა­დი­ან წლე­ბი. ქუ­თა­ი­სი არ იც­ვ­ლე­ბა. ძვე­ლი ბი­ნა, პა­ცი­ენ­ტე­ბი, მარ­ტო­ო­ბა.

მთე­ლი ღა­მე­ე­ბი ფიქ­რობს ბედ­ნი­ერ ზაფხულ­ზე.

ობო­ბამ დაქ­სე­ლა ყვე­ლა კუთხე­ე­ბი. სუ­რა­თე­ბი კედ­ლებ­ზე გა­მო­ხუნ­დენ. დამ­ტ­ვე­რულ სარ­კე­ში არა­ვინ იხე­დე­ბა.

ერ­თხელ სიზ­მარ­ში და­ა­კა­კუ­ნეს. გა­ი­ხე­და: მო­სუ­ლა თავ­საფ­რით, ფეხ­შიშ­ვე­ლი. ცეცხ­ლი და­უნ­თო. ქა­ლი ხე­ლებს ით­ბობ­და ბუ­ხარ­თან და სწუხ­და.

უც­ბათ სუ­რა­თი შე­იც­ვა­ლა. ცხე­ნე­ბით მი­დი­ან რა­ჭის­კენ. დე­დო­ფა­ლი მორ­თუ­ლა ფარ­ჩით და ძვირ­ფა­სი თვლე­ბით. ეს – მი­სი პირ­ვე­ლი ვე­ზი­რი – ამა­ლას მი­უძღ­ვის და კრძალ­ვით ის­მენს დე­დოფ­ლის ნა­ჩუ­ქარ სიტყ­ვებს.

მზი­ა­ნი დღეა. აბ­რე­შუ­მის ფე­რე­ბი ინა­ზე­ბი­ან ცხელ სხი­ვებ­ში. გა­პო­ბილ კლდე­ე­ბი­დან წყა­რო­ე­ბი ჩა­მორ­ბი­ან დე­დოფ­ლის სა­ნა­ხა­ვათ.

ჭად­რის ჩრდილ­ში და­ის­ვე­ნეს.

– პირ­ვე­ლო ვე­ზი­რო! აქეთ ჩვენ ორი წა­ვალთ. – ბრძა­ნა დე­დო­ფალ­მა.

გა­შორ­დ­ნენ ამა­ლას. თეთ­რი ცხე­ნე­ბით მი­არ­ღ­ვე­ვენ გო­ლი­ათ კლდე­ებს. გუ­ლი უცემს. ელის უც­ნა­ურს, კარგს.

გა­მო­აღ­ვი­ძა ხმა­უ­რო­ბამ: სა­მი­კიტ­ნო­ში ჩხუ­ბობ­დენ.

მხი­ა­რუ­ლი იყო მთე­ლი დღე.

მე­ო­რე ღა­მე­საც მო­ვი­და სიზ­მარ­ში. შეხ­ვ­დენ ძვე­ლი ნაც­ნო­ბე­ბი­ვით. უამ­ბო თა­ვი­სი მარ­ტო­ო­ბა, ტან­ჯ­ვა. ქალს შე­ე­ცო­და, მო­ე­ფე­რა. გა­აჟ­რ­ჟო­ლა მის­მა შე­ხე­ბამ.

წა­სას­ვ­ლე­ლად ად­გა სა­ვარ­ძ­ლი­დან ძვირ­ფა­სი სტუ­მა­რი. ფარ­ჩა მტვე­რით დას­ვ­რო­და. გა­უწ­მინ­და. ბო­დი­ში მო­ი­ხა­და.

დი­ლი­დან არა­ვინ მი­უ­ღია. მთე­ლი დღე სწმენ­დ­და. ობო­ბას ბი­ნა არ და­უ­ტო­ვა: სუ­რა­თებ­მა ჩარ­ჩო­ე­ბი­დან გად­მო­ი­ხე­დეს და სარ­კე გა­პარ­სულ სა­ხეს იზი­დავ­და.

შე­იც­ვა­ლა:

დღი­სით პა­ცი­ენ­ტებს იღებს, ამ­თ­ქ­ნა­რებს, სა­დი­ლობს ზარ­მა­ცათ, გამ­ვ­ლე­ლებს ათ­ვა­ლი­ე­რებს.

რო­ცა შე­ბინ­დ­დე­ბა, გა­მო­ცოცხ­ლ­დე­ბა. ჰხვე­ტავს, სწმენდს სა­ვარ­ძ­ლებს, და­ა­ლა­გებს მთელ ბი­ნას.

პირს გა­ი­პარ­სავს. ბუ­ხარ­ში ცეცხლს და­ან­თებს. აღელ­ვე­ბუ­ლი გა­მო­ის­კ­ვ­ნის ყელ­სახ­ვევს. ასე მორ­თუ­ლი გა­ი­არს გა­ჩი­რაღ­დ­ნე­ბულ დარ­ბაზ­ში. მხი­ა­რუ­ლი და­იფ­შ­ვ­ნეტს ხე­ლებს. ნა­ვახ­შ­მევს მორ­თუ­ლო­ბას სკა­მით თავ­თან და­იწყობს და სიზ­მ­რის­თ­ვის დაწ­ვე­ბა სუფ­თა ლო­გინ­ში.

ძილ­ში ავიწყ­დე­ბა ბა­ლახ­ვა­ნი, ავათ­მ­ყო­ფე­ბი, მარ­ტო­ო­ბა. ფე­ხაკ­რე­ფით მო­დის ძვე­ლი მე­გო­ბა­რი. იხ­სე­ნე­ბენ პირ­ველ შეხ­ვედ­რას. მი­დი­ან გე­ლათ­ში, მო­წა­მე­თა­ში. უხა­რი­ათ მო­ნას­ტ­რის სიმ­შ­ვი­დე. მოგ­ზა­უ­რო­ბენ უცხო ქვეყ­ნებ­ში. ითო­შე­ბი­ან მოს­კო­ვის ყინ­ვა­ში და თბე­ბი­ან ეგ­ვიპ­ტე­ში.

სან­დ­რო ცი­რე­კი­ძე

ჟურნალი „მეოცნებე ნიამორები“, 1920, ივნისი, №4